Kamienice ulicy Piotrkowskiej

Kamienice ulicy Piotrkowskiej w Łodzi, taki temat przybliża mi już od dawna pewne zainteresowania tą ulicą turystów, mieszkańców jak i moje. Zawsze kiedy idę ulicą Piotrkowską spoglądam w górę i przyglądam się temu co ludzie zbudowali, co zbudowali nasi przodkowie a dokładnie fabrykanci i ich przedstawiciele lub rodziny. Mam wrażenie, że niektórzy tego nie doceniają i przechodzą już automatycznie po tej ulicy. Zabytkowe kamienice są w większości odrestaurowane i odnowione przynajmniej od strony frontu i cieszą się kolejnym życiem. Właśnie w tej pracy pokrótce chciałem przedstawić i pokazać najpiękniejsze i najlepiej odmienione budynki naszej centralnej ulicy. Tak ulicy w samym sercu miasta bo tak można nazwać Piotrkowską, ponieważ jest ona jakby kręgosłupem Śródmieścia centralnej dzielnicy Łodzi, od której odchodzą prostopadłe boczne ulice. Zaczyna się ona od Placu Wolności a kończy na Placu Niepodległości ale muszę zaznaczyć, że moja praca dotyczy samego tzw. deptaka ulicy Piotrkowskiej czyli od Placu Wolności do ulicy Piłsudskiego, ponieważ to najciekawsza część tej ulicy najbardziej uczęszczana przez ludzi i zrobiona jako deptak. Celem mojej pracy może być przedstawienie ulicy jako atrakcji turystycznej- głównej ulicy handlowej Łodzi. Tak z pewnością to spora atrakcja turystyczna kamienice z XIX w. pokazują wiele aspektów a szczególnie takich które kryją pod płaszczem historii miasta różne np. ciekawostki: Słuchałem w radiu Głównego Architekta Miasta który zapewniał, że nic nie będziemy wyburzać z XIX w. ponieważ na takim budownictwie będziemy się wzorować. W tamtych czasach brano pod uwagę położenie słońca albo wielkość wiatru a nawet warunki atmosferyczne co dzisiaj wydaje się atrakcją budownictwa ale są też wady tych wypowiedzi takie jak: Nic nie będziemy wyburzać ale też nic z nimi się nie robi czyli co poniektóre stoją i odstraszają ludzi. Oczywiście większość to zabytki więc powinny zostać dla pokoleń. Ulica Piotrkowska 1 Archiwum Państwowe tzw. Ratusz i wejście na Piotrkowską od strony Placu Wolności. Naprzeciwko Kościół, Zesłania Ducha Świętego Piotrkowska 2-2a. To neorenesansowy kościół, w wyglądzie którego można doszukać się nawiązania do watykańskiej bazyliki św. Piotra. Architektem nowej świątyni był Otto Gehlig. Od 1945 roku kościół jest świątynią rzymsko-katolicką. Była to pierwsza w Łodzi kamienica wielkomiejska. Zbudowano ją w latach 1879- 1881 w stylu renesansowym dla najbogatszego łodzianina XIX w. Karola Scheiblera. Na parterze usytuowano główny skład towarów właściciela oraz eleganckie sklepy: Kapeluszniczy, wyrobów platerowych oraz towarów luksusowych. Na wyższych kondygnacjach znajdowały się apartamenty. Kamienica Dawida Sendrowicza przy ul. Piotrkowskiej 12 (róg ul. Rewolucji) w Łodzi. Kamienica wielkomiejska na parterze znajdują się: Ekskluzywne biuro podróży i staropolska restauracja. Nowo wyremontowana ulica Piotrkowska na zdjęciu widać pierwszy jej odcinek od Placu Wolności do ulicy Rewolucji 1905 r. Przed 1990 ul. Piotrkowska, mimo że stanowiła najważniejszą ulicę w mieście, nie wyróżniała się szczególnie swoim wystrojem od innych ulic. Plany zamienienia jej w deptak po II wojnie światowej, zakończyły się tylko przeniesieniem tramwajów na równoległą Promenadę (obecnie al. Kościuszki). Przed tą zmianą Promenada odgrywała rolę bulwaru spacerowego. Jej środkiem prowadził szeroki pas zieleni, który został przeznaczony na trasę tramwajową. Na faktyczną zamianę Piotrkowskiej na deptak nie starczyło już woli politycznej, choć pomysł od czasu do czasu powracał. Wstępem do tego było stopniowe ograniczanie ruchu na ulicy poprzez wprowadzenie zakazu parkowania i postawienia znaków nakazu skrętu na prawie wszystkich skrzyżowaniach na odcinku od al. Mickiewicza do Placu Niepodległości. W latach 1945–1990 ulica ulegała postępującej degradacji. Do połowy lat 70. XX w. stare, eklektyczne kamienice nie były uważane przez ówczesną władzę za zabytki. Kilkanaście z nich zostało wyburzonych, pod budowę biurowców i domów handlowych budowanych zwykle w stylu międzynarodowym. Jeszcze w latach 80. odpadające, grożące przechodniom elementy zdobnicze elewacji niszczejących kamienic były często po prostu skuwane ze ścian. Charakter ulicy zmienił się dopiero po 1990, kiedy to, z inicjatywy architekta Marka Janiaka, członka grupy artystycznej Łódź Kaliska, powstała Fundacja Ulicy Piotrkowskiej, która za cel obrała sobie rewitalizację tej ulicy i zrealizowanie idei deptaka. Jako pierwszy, w 1992 został wyłączony z ruchu odcinek od Al. Piłsudskiego do ul. Tuwima. Został on wyłożony kolorową kostką i zaopatrzony w modernistyczne latarnie i inne elementy małej architektury. Był on mocno krytykowany przez konserwatorów i historyków kultury, jako nie przystający do ogólnego klimatu tej ulicy. Kolejne części ulicy w kierunku północnym, aż do Placu Wolności były rewitalizowane i wyłączane z ruchu w latach 1993–1997. Były one wykładane szarą kostką lub kostką imitującą dawny bruk i zaopatrywane w coraz ładniejsze, stylowe elementy małej architektury. Każdy kolejno oddawany odcinek ma jednak inną powierzchnię i inny styl dodatków, co również bywa krytykowane. Jeszcze przed oddaniem ostatniego odcinka przeznaczonego na deptak, kostka na pierwszym odcinku uległa daleko idącemu zniszczeniu. Od 1995 była ona stopniowo wymieniana na bardziej szarą i solidniejszą kostkę, w którą przy okazji wbudowano Pomnik Łodzian Przełomu Tysiącleci. Wraz ze zmianą wystroju ulicy, rewitalizowane były także stojące przy niej kamienice i pałacyki, do których wprowadzały się puby, restauracje, sklepy i kawiarnie. Początkowo remontowano głównie fasady kamienic, jednak ze wzrostem popularności ulicy i zajęciem większości najbardziej atrakcyjnych lokali frontowych, rewitalizacja stopniowo zaczęła też dochodzić do podwórek i oficyn. Obecnie, jakkolwiek nie wszystkie, to jednak znaczny odsetek podwórek również jest wyłożony kostką i wykorzystany do prowadzenia handlu i gastronomii. W 2012 roku postanowiono ponownie wyremontować ulicę Piotrkowską, gdyż kostka betonowa była w coraz gorszym stanie. Remont został podzielony na etapy, celem było ujednolicenie nawierzchni na całym odcinku – kostkę betonową zamieniono na płyty granitowe, wymieniono latarnie, a także zwężono jezdnię. Największą zmianą są jednak meble miejskie – pojawiły się ławki, stojaki, kosze i donice wszystkie koloru antracytowego. Planowane zakończenie remontu to czerwiec 2014 r. Najdroższe były jednak donice jak wliczono jedna kosztuje 7000 zł. Piotrkowska to oś aglomeracji łódzkiej. To tu, lub w jej pobliżu znajdują się niemal wszystkie najważniejsze urzędy administracji publicznej, siedziby banków, sklepy, restauracje i mnóstwo pubów. To tu odbywa się większość łódzkich imprez, festynów, marszów i uroczystości państwowych. Piotrkowska przez wielu nazywana kiedyś "Biglem", teraz zdecydowanie częściej określana mianem "Pietryny". Jest to centrum kulturalne, polityczne, sentymentalne, handlowe i biznesowe Łodzi. Po wybudowaniu blisko południowego końca deptakowej części Piotrkowskiej, centrum handlowego Galeria Łódzka z ulicy tej wyprowadziło się wiele sklepów, co spowodowało jej wyraźny regres. Po ok. roku, lokale po opuszczonych sklepach zaczęły się jednak stopniowo ponownie zapełniać, choć niektóre, na początku 2006 stały nadal puste. Podobny proces był obserwowany po uruchomieniu kolejnego centrum handlowego, blisko północnego końca ulicy – Centrum Manufaktury. Pomiędzy ul. Tuwima a Nawrot znajduje się Pomnik Łodzian Przełomu Tysiącleci, czyli imienna nawierzchnia pokrywająca fragment ul. Piotrkowskiej; prawdopodobnie jest to jedyny tego typu pomnik na świecie, zawierający obecnie 13454 imienne kostki. Od 1 czerwca 2009 roku na ulicy Piotrkowskiej znajdują się zdroje uliczne, czyli seria obiektów małej architektury, powstała dzięki inicjatywie Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Łodzi w ramach projektu "Fontanny dla Łodzi". Zdroje, w formie granitowych kolumn z rzeźbami dzieci i ryb, dostarczają wody pitnej przechodniom. Ich twórcami są łódzcy rzeźbiarze, Magdalena Walczak i Marcin Mielczarek, ich autorstwa jest także Pomnik Misia Uszatka, znajdujący się przy ulicy Piotrkowskiej 87. Piotrkowska 17 i 18. Znajdują się tutaj usługi prawnicze, nieruchomości, graficzne i medyczne. Piotrkowska 19 Kamienica Lubińskiego Piotrkowska 25 Kamienica z charakterystyczną wystawą sklepową drewnianą sklepu Militaria.pl Na ulicy Piotrkowskiej sporo jest kręconych scen słynnego serialu współczesnego pt. Komisarz Aleks mniej więcej w tym miejscu również była kręcona scena…, poza tym dokładnie widać na ilustracji nowe meble uliczne. Na ilustracji widać jeszcze trwający remont nawierzchni jak również piękną i jeszcze szarą tzn. nieodnowioną elewację kamienicy. Kamienica Dawida Szmulewicza przy ul. Piotrkowskiej 37. Posesja przy ulicy Piotrkowskiej 37, należała w 1887 roku do Icka Lejba Kona. Stał tam wtedy parterowy budynek frontowy, z przylegającą do niego jednopiętrową oficyną, a od południowej granicy znajdowała się trzypiętrowa oficyna. W 1894 roku właścicielem działki został Dawid Szmulewicz. Na jego zamówienie w 1903 roku wzięty architekt Gustaw Landau-Gutenteger opracował projekt nowej kamienicy, o elewacji w modnym wówczas stylu secesji, z oficynami. Projekt zrealizowano już w 1904 roku. Jest to imponująca pięciokondygnacyjna kamienica czynszowa, wzniesiona na planie prostokąta, z wykuszem na osi, z dwoma oficynami od zachodu, ustawionymi skośnie do budynku frontowego i jedną poprzeczną zamykającą podwórze od zachodu. Oficyny są trzypiętrowe z poddaszami. Wykusz przez trzy piętra, na planie prostokąta, wsparty na wolutowych wspornikach nad parterem, zakończony jest u szczytu balkonem. Nad najwyższą kondygnacja wznosi się ciekawa, smukła kopuła nakryta hełmem. Nadproża okien fasady ozdobione są ornamentem o charakterze secesyjnym: liście, wstęgi, głowy lwów i maski kobiece (maszkarony). Okna na pierwszym i czwartym piętrze prostokątne, wąskie i wysokie. Okna pierwszego, czwartego piętra i okna w górnej części wykusza zamknięte łukiem odcinkowym - spłaszczonym. Architekt zaprojektował również stolarkę drzwi i okien, bramę i kraty o delikatnym, charakterystycznym dla secesji rysunku. Zachowała się dekoracja bramy wjazdowej, balustrada schodów, a także sztukatorski wystrój pomieszczeń i klatek schodowych. Parter kamienicy został przebudowany. Piotrkowska 39 Kamienica Czapiewskiego Kamienica Hermana Konstadta – znajduje się w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 53. Jest to eklektyczna kamienica powstała w 1885 roku, według projektu Juliusza Adolfa Junga. Charakterystycznym elementem kamienicy Hermana Konstadta jest wykusz nad bramą, którego dźwigają dwaj atleci. Na wyższych kondygnacjach umieszczono kariatydy. Budynek został wzniesiony w 1885 r. Piotrkowska 57 Piotrkowska 72 Grand Hotel, podobno przed wojną śpiewał na balkonie Jan Kiepura. Hotel został umieszczony w fabule powieści Ziemia obiecana Władysława Reymonta. Przed hotelem, na ul. Piotrkowskiej, znajduje się Aleja Gwiazd filmu polskiego. Apartamenty hotelu noszą imiona aktorów polskich: Beaty Tyszkiewicz, Jana Machulskiego, Krystyny Jandy, Janusza Gajosa, Marka Kondrata, Daniela Olbrychskiego, Jerzego Stuhra oraz apartament Artura Rubinsteina. Dom Towarzystwa Akcyjnego Ludwika Geyera przy ul. Piotrkowskiej 74. Budynek ma kształt litery L, wzniesiony według projektu J. Junga w latach 1882 – 1886. Bogate zdobienia elewacji utrzymane w duchu dojrzałego włoskiego renesansu. Wieżyczka z motywem kariatyd jest nakryta kopułą. Dach zakończony balustradą, pod gzymsem fryz festonowy. Na piętrze są dwa balkony. W budynku mieściły się biura firmy Ludwika Geyera. Na parterze znajdowała się znana restauracja Sprzączkowskiego. Pod koniec XIX wieku otworzył tu swoją filię warszawski Bank Handlowy. Obecnie właścicielem budynku jest Citibank Handlowy. Kręcono tu sceny filmu Vabank Kamienica pod Gutenbergiem w Łodzi to zabytkowy budynek pochodzący z XIX wieku. 15 grudnia 1893 roku parcelę wraz z istniejącymi na niej dotychczas budynkami odkupił Jan Petersilge i przystąpił do budowy frontowej kamienicy. Została zbudowana w 1896 roku według projektu architektów – Kazimierza Pomian-Sokołowskiego i Franciszka Chełmińskiego. Budynek ma eklektyczną elewację, bardzo bogato ornamentowaną: liście, kwiaty, amorki. W części środkowej umieszczony został posąg Jana Gutenberga, pomiędzy oknami zaś znajdują się medaliony z portretami wynalazców drukarskich. W budynku w okresie międzywojennym znajdowała się siedziba Stronnictwa Narodowego, zaś w latach 1972-1973 w piwnicy Klub Związku Polskich Artystów Plastyków działała galeria "adres". Kamienicę tę w latach 70. XX w. w konkursie Dziennika Łódzkiego uznano za najpiękniejszą łódzką kamienicę, jednak z biegiem lat niszczała, również na skutek nieudolnie prowadzonych prac remontowych. W 2011 roku ukończono generalny remont elewacji kamienicy, przywracając jej pierwotny blask. Podczas prowadzonych prac konserwatorskich odkryto namalowane na frontonie girlandy z dyniami, słonecznikami, winogronami i innymi owocami oraz kwiatami. Podczas remontu przywrócono również inne elementy, takie jak metalowe smoki i rośliny, a także balustrady z kutego żelaza. Ulica Piotrkowska jest jedną z najbardziej reprezentacyjnych ulic Łodzi przede wszystkim ze względu na zabytkową zabudowę. Jednocześnie jest jedną z najdłuższych ulic handlowych w Europie - 4,2 km. Obecnie pełni funkcję deptaka - można na niej znaleźć m.in. modne sklepy, kluby, puby. Łódź nie ma gotyckiej katedry czy wąskich uliczek prowadzących do rynku otoczonego średniowiecznymi kamieniczkami. Jest miastem, które rozwinęło się w XIX wieku. Wielkie włókiennicze fabryki z czerwonej cegły, pałace fabrykantów i kamienice najważniejszej ulicy miasta - ulicy Piotrkowskiej - opowiadają jej historię. Za fasadami eklektycznych kamienic znajdują się podwórka. To one odsłaniają prawdziwą opowieść miejską. Piotrkowska 51 Piotrkowska 85 Piotrkowska 90 z charakterystycznymi witrynami z drewna Róg Piotrkowskiej a Tuwima Esplanada Pub podobno przesiadywał w niej Julian Tuwim Esplanada w Łodzi – dawny Dom Handlowy Hugo Smechela i Juliana Rosnera przy ulicy Piotrkowskiej 100a. W 1909 roku firma handlowa Hugo Smechela i Juliana Rosnera wydzierżawiła na 10 lat część posesji przy Piotrkowskiej 100, od łódzkiego Zgromadzenia Majstrów Tkackich. Zbudowali oni jeszcze w tym samym roku dom konfekcyjny w secesyjnej formie. Parter stanowiła wielka przeszklona witryna. W 1926 nowy dzierżawca Wawrzyniec Gerbich, postanowił otworzyć kawiarnię i cukiernię. Remont trwał dwa lata i w 1928 otwarto restaurację Esplanadę. W czasie wojny "Esplanadę" przejęli Niemcy. W 1947 roku lokal został przekazany Powszechnej Spółdzielni Spożywców. W końcu lat 90. XX wieku budynek wyremontowano i powrócono do gastronomicznej tradycji lokalu. Piotrkowska 102 na zdjęciu widać teraźniejszy remont. Pałac Juliusza Heinzla przy ulicy Piotrkowskiej 104. Pałac na przełomie XIX i XX w. Pierwszą z trzech siedzib Juliusza Heinzla był pałac, którego budowa ukończona została w roku 1882. Wzniesiony została według projektu Hilarego Majewskiego, a jego budowniczym był przyszły zięć Juliusza Heinzla – Otto Gehlig. Usytuowany został przy fabryce wyrobów wełnianych, w linii regulacyjnej ulicy, tuż przed zabudowaniami fabrycznymi, rozciągającymi się w głębi posesji. Była to budowla w stylu eklektycznym, z przewagą elementów nawiązujących do renesansu berlińskiego. Pałac składał się z trójkondygnacyjnego korpusu głównego oraz niższych skrzydeł bocznych i dwóch pawilonów, zakończonych 65 wieżami, oddzielonych od pałacu ozdobną kratą. Z biegiem lat ulegał modyfikacjom i przebudowom, szczególnie skrzydła boczne. Pierwsze piętro fasady frontowej korpusu głównego zdobią symetrycznie umieszczone po bokach wykusze, zdobione tralkową balustradą. Poniżej gzymsu kordonowego biegnie fryz, z płycinami w formie kartuszy, z emblematami przemysłu i handlu zamiast rodowego herbu. Fasadę wieńczy rzeźbiarska kompozycja figuralna, przedstawiająca alegorie Wolności, Przemysłu i Handlu, sygnowana EMS, z roku 1880, charakterystyczna dla dekoracji rezydencji łódzkich fabrykantów. Obecnie pałac zintegrowany z budynkami fabrycznymi, adaptowany na biura, jest siedzibą urzędów: Urzędu Wojewódzkiego i Urzędu Miasta Łodzi. Od 29 lipca 1998 roku, codziennie z balkonu pałacu, punktualnie w południe, odgrywany jest hejnał Łodzi. Piotrkowska 106 Kamienica Monitzów Piotrkowska 135 Kamienica firmy K. Eiserta Wojewódzki Sąd Administracyjny Piotrkowska 146 Charakterystyczny mural z Piotrkowskiej Piotrkowska 152 Warto poświęcić przynajmniej kilka godzin, by móc w spokoju i bez pośpiechu poznać atrakcje, które kryje w sobie Piotrkowska. Możliwości zwiedzania są różne – w zależności od preferencji i czasem grubości turystycznych portfeli. Można pieszo spacerować od punktu do punktu lub skorzystać z usług rikszarzy, a także – i to sposób najbardziej komercyjny – przejechać się po Piotrkowskiej specjalnym „Trambusem”, słuchając przy tym historii najdłuższego „deptaka” w Europie. Bibliografia 1.http://baedekerlodz.blogspot.com/2012/09/piotrkowska-2-2a.html 2.Ulica Piotrkowska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1970. 3.Dawid Lasociński, Ryszard Bonisławski, Michał Koliński, Łódź – Przewodnik, wyd. "Piątek, trzynastego", Łódź 2004, ISBN 83-88742-00-0. 4.Henryk Poselt, Łódź do roku 1825 – kalendarium, wyd. "Piątek, trzynastego", Łódź 2003, ISBN 83-88742-61-2. 5.Grażyna Kobojek, Łódź – Kalendarium XX wieku, wyd. "Piątek, trzynastego", Łódź 2004, ISBN 83-7415-060-2. 6.Jan Salm, Łódź:kolorowe miasto:ulica Piotrkowska, wyd. Urząd Miasta Łodzi, Wydział Informacji i Promocji, 2004. 7.Stanisław Łukawski, Łódzka secesja, wyd. Widzewska Oficyna Wydawnicza "Zora", Łódź 1997, ISBN 83-86699-02-7. 8.Leszek Skrzydło, Rody fabrykanckie, wyd. Oficyna Bibliofilów, Łódź, ISBN 83-87522-23-6. 9.Włodzimierz Małek, Detal architektoniczny ulicy Piotrkowskiej, Wydawnictw Artus, Łódź 1990, ISBN 83-85132-03-1 10.Wojalski Mirosław Zbigniew, Kieszonkowa Kronika Dziejów Łodzi, Wydawnictwo Zora, Łódź 1996, ISBN 83-86699-07-8 11.http://ulicapiotrkowska.pl/page/ 12.Własne zdjęcia 13.http://www.turystykakulturowa.org/pdf/2010_01_02.pdf 14.http://www.noclegi24h.pl/przewodnik_lod----piotrkowska---8211--najsłynniejsza-uli