Konflikt Cypryjski po 1945 roku. 01

Spis treści

Spis treści………………………………………………………………………………….2

Wstęp………………………………………………….. ……………………………….....3

Rozdział 1 Walka o niepodległość po 1945 roku………………………………………....8

1.1. Cypr w latach 1945-1963………………………………....................................13

1.2. Cypr - odzyskanie niepodległości, konstytucja………………………………...15

1.3. Cypr - geografia, ludność, gospodarka………………………………………...20

Rozdział 2 Od uzyskania niepodległości do podziału wyspy turecko-greckiej, wojna z Turkami…………………………………………………………………………………..29

2.1. Geneza konfliktu cypryjskiego…………………………………………………29

2.2. . Konflikt cypryjski w latach 1963-1974……………………………….………31

2.3. Przebieg konfliktu cypryjskiego po interwencji Turcji w roku 1974…………..36

Rozdział 3 Problem Cypryjski w XXI wieku…………………………………………….42

3.1. Republika Cypru część Grecka (ludność, gospodarka, polityka)……………...44

3.2. Republika Cypru część Turecka (ludność, gospodarka, polityka)……………..45

3.3. Stanowisko Grecji i Turcji……………………………………………………..47

3.4. Stanowisko NATO i UE wobec problemu cypryjskiego………………………49

4. Podsumowanie…………………………………………………………………………56

Bibliografia……………………………………………………………………………….64

Spis ilustracji……………………………………………………………………………..67

Wstęp

Byłoby idealnie, gdyby na zjednoczonym Cyprze prawo europejskie gwarantowało równość wszystkim obywatelom bez dodatkowych porozumień podkreślających separację. Nie trzeba by wówczas przywracać anachronicznych i skomplikowanych rozstrzygnięć z całym ich rynsztunkiem rodzących podziały, dyskryminujących szczegółów, które w przeszłości okazywały się nierealistyczne i wywoływały tak wiele problemów. Póki toczą się rozmowy między obiema społecznościami, jasne jest, że przyszłość Cypru wiąże się z równymi dla wszystkich Cypryjczyków europejskimi prawami, a nie z interesami czynników zewnętrznych, interesami, które przynosiły jedynie szkody[1].

Wszelkie sprzeczne dążenia , antagonizmy powstałe między ludźmi, grupami społecznymi , narodami, plemionami i rządami państw stanowią źródło konfliktów. Z punktu widzenia przyczyn ich powstawania konflikty można podzielić na następujące grupy[2]:

· konflikty narodowościowe

· konflikty religijne

· konflikty związane z walką o dostęp do bogactw naturalnych i źródeł pozyskiwania żywności

· konflikty zachodzące między działalnością gospodarczą człowieka a przyrodą

· konflikty między krajami bogatymi a krajami biednymi.

Podłożem konfliktów narodowościowych są dążenia niepodległościowe lub dążenia do dominacji poszczególnych narodów. Przykładem takiego konfliktu jest konflikt na Cyprze, który zamieszkiwany jest przez Turków i Greków[3]. W drugiej połowie XX wieku narody te wszczęły akcje zbrojne, ponieważ pragnęły żyć w ścisłym związku z krajem macierzystym. Konflikt zaostrzył się tu w połowie XX wieku, chociaż jego początki sięgają jeszcze wojny z 1878 roku, kiedy Brytyjczycy opanowali Cypr i na mocy umowy z Turcją obejmowali we władanie wyspę w zamian za odszkodowanie[4]. Kiedy w 1955 roku wybuchło zainspirowane przez cypryjskich Greków powstanie, Brytyjczycy postanowili uregulować konflikt drogą dyplomatyczną, jednak podjęte negocjacje nie przyniosły rezultatów. Grecy liczyli na przyłączenie do Grecji, Turcji – na zachowanie status quo. Konflikt pomiędzy Turkami popierającymi Brytyjczyków i cypryjskimi Grekami wspieranymi przez Grecję zaostrzał się. W tej sytuacji po raz drugi Wielka Brytania podjęła próbę dyplomatycznego zakończenia sporu. Na mocy porozumień z 1959 roku sztucznie podzielono władze na wyspie pomiędzy Turków i Greków, czyniąc Cypr suwerennym państwem. Już w trzy lata po odzyskaniu niepodległości i po próbie zmiany konstytucji starcia zbrojne rozpoczęły sie od nowa - wtedy właśnie Brytyjczycy wybudowali tzw. zieloną linie, która przedzieliła stolice na dwie części. Jednak starcia rozgorzały na nowo. Również próby uregulowania konfliktu pod egidą ONZ nie przyniosło oczekiwanych rezultatów.

Konflikt pomiędzy Turcją i Grecją rozgrywający sie na Cyprze w obecnej sytuacji jest jednym z poważniejszych konfliktów w Europie. Przyjecie greckiej części Cypru do Unii Europejskiej i rozpoczęcie przez Turcje procesu akcesyjnego odnowiło nadzieje na zjednoczenie wyspy. Drobne kroki zostały już poczynione, jednakże ciągle brak porozumienia definitywnie rozwiązującego problem zjednoczenia wyspy. Rozwiązania nie przynoszą również próby odwołania się do demokratycznych instytucji - w referendum w 1994 roku za zjednoczeniem głosowało 65% Turków, ale sprzeciwiło mu sie aż 75% Greków, których nie zadowolił podział terytorium i ograniczenia w powrocie uchodźców do swoich rodzinnych stron. Teraz Grecy podjęli decyzje o usunięciu Zielonej Linii, aby zademonstrować otwartość i gotowość do rozmów. Obie strony starają się zachować władze, jaką dotychczas posiadały, co znacznie utrudnia jakiekolwiek konstruktywne decyzje[5].

Celem niniejszej pracy jest ukazanie problematyki konfliktu cypryjskiego, jednego z najdłużej trwających i najtrudniejszych problemów we współczesnych stosunkach międzynarodowych. Temat ujęty został bardzo szeroko, co implikowało konieczność uwzględnienia wielu różnorodnych zagadnień dotyczących pozycji Cypru zarówno jako podmiotu, jak i przedmiotu stosunków międzynarodowych (definiowanych jako relacje między państwami i narodami)[6].

Z metodologicznego punktu widzenia najwłaściwszym sposobem przedstawienia tak obszernie zakrojonego tematu badań było zastosowanie klasycznej metody chronologiczno-problemowej[7]. Wybrano ją głównie z uwagi na to, że pozwala na systematyczne i uporządkowane pod względem czasowym prowadzenie analizy uwzględniającej jednocześnie wiele różnorodnych i zarazem ściśle się przeplatających wątków. Dzięki temu praca ma charakter zdecydowanie monograficzny. Zgodnie z powyższą metodą, najpierw zarysowano szerokie tło historyczne, pozwalające umiejscowić badaną problematykę w odpowiednim kontekście problemowo-czasowym. Następnie zidentyfikowano główne czynniki (takie na przykład jak skład etniczny czy położenie geostrategiczne wyspy) determinujące w całym badanym okresie przebieg procesów i zjawisk[8].

Ich prezentacja oraz analiza przeprowadzona w toku zasadniczych rozważań pozwoliła dopiero na podjęcie próby scharakteryzowania problemu cypryjskiego, jak również na sformułowanie prognoz dotyczących rozwoju sytuacji.

W takich ramach należało jeszcze uwzględnić uwarunkowania stanowiące wypadkową zarówno procesów zachodzących na wyspie (związanych przede wszystkim z podziałami etnicznymi, wywierającymi ogromny wpływ na stosunki Cypru ze światem zewnętrznym), jak też szerszych procesów międzynarodowych – tak w skali regionalnej, jak i globalnej. Do uwarunkowań tych należała między innymi polityka prowadzona przez samych Cypryjczyków, a także przez państwa ościenne wykorzystujące problem cypryjski do własnych celów.

Ze względu na ogromne bogactwo poruszanej problematyki, niezbędne okazało się ograniczenie pola badawczego przede wszystkim do zagadnień stricte politycznych, traktowanych zarówno w kategoriach polityki wewnętrznej (zresztą nie tylko Cypru), jak i międzynarodowej. W miarę potrzeby wątek ten poszerzano o sprawy społeczne, militarne czy wiążące się z szeroko rozumianym pojęciem bezpieczeństwa. Siłą rzeczy nie koncentrowano się na innych wątkach, takich na przykład, jak ekonomiczny czy kulturowy, nadmiernie bowiem rozszerzyłyby one treść pracy oraz przekroczyły zakres tematyczny pracy.

Problem cypryjski obejmuje cały zestaw zagadnień wiążących się z antagonizmami, a potem już z konfliktem zbrojnym między grecką i turecką ludnością wyspy, prowadzącym do podziału Cypru[9]. Badając to zagadnienie, należało także uwzględnić cały kontekst międzynarodowy, między innymi stosunek państw trzecich i organizacji światowych, głównie zaś krajów należących do dwóch rywalizujących ze sobą bloków politycznych.

Praca zmierza do relacji Cypru z innymi państwami , a w szczególności Grecji i Turcji oraz relacji z NATO i Unią Europejską. Podejmując powyższy temat należy wpierw określić czym charakteryzowały się lata owego konfliktu grecko – tureckiego, etapy konfliktu, a także określić rolę konfliktu w XXI wieku.

Ramy czasowe pracy sięgają trzech tysięcy lat temu a kończą się na roku 2013 wieku XXI. Ramy początkowe wyznacza czas w którym rysowały się początkowe kontakty międzynarodowe Cypru, i tereny te zaczęły odgrywać rolę problematyczną na świecie. Datą końcową jest rok 2013, czas w którym doszło do wielu spekulacji na temat konfliktu cypryjskiego i tego pod czyją jurysdykcją powinny pozostać tereny Cypru. Praca ma na celu ukazanie która część Cypru wyznaczona przez tzw. zieloną linię pozostała siłą militarną, gospodarczą i polityczną w XXI wieku, a Cypru dotyczący stosunków międzynarodowych i został potraktowany w niniejszej pracy ze szczególną uwagą.

Dla niniejszego opracowania podstawową bazę źródłową stanowiły: „Aspekty prawne i polityczne pokojowej regulacji kwestii cypryjskiej - dylematy metodologiczne”, Przemysław Osiewicz [w:] „Przegląd Europejski” 2007, nr 2 i „Kwestia cypryjska po roku 2004 : pojednanie czy podział?” Przemysław Osiewicz [w:] „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”, 2006, t.2.

Zawarte w nich informacje były niejednokrotnie weryfikowane dzięki bogatej literaturze przedmiotu dotyczącej polityki zagranicznej USA. Głównym źródłem wiedzy okazała się publikacja „Problem cypryjski” Artura Adamczyka [w:] Studia Europejskie 4/1997 www.ce.uw.edu.pl oraz „Proces integracji Republiki Cypru ze Wspólnotami Europejskimi i jego ewentualny wpływ na rozwiązanie problemu cypryjskiego”, Artur Adamczyk, [w:] „Studia Europejskie, 1999 nr 4.

[1] ProkopczukJ. , Historia powszechna 1871-1939, Warszawa 1984, s. 32. [2] Pumpiański A., „Pęknięta wyspa : cypryjski przekładaniec”, [w:] „Forum” nr. 10/ 2007, s. 12. [3] R. Firmhofer, Nikozja nie ma serca, [w:] , „Polityka”, 36/ 1997, s. 7. [4] K. Dimokratia, Republika Cypru, Warszawa 1976, s. 12. [5] C. Mojsiewicz, Leksykon problemów międzynarodowych i konfliktów zbrojnych, Wrocław 2001, s. 15. [6] G. Milewska, „Cypr puka do Unii Europejskiej”, [w:] „Przegląd Techniczny”, 23/ 2001, s. 3. [7] Metoda chronologiczno- problemowa- Układ problemowy uznano z nowocześniejszy. Zrywa on z wizją szkolnej prezentacji historii literatury jako ograniczonego odwzorowania i uproszczenia kanonu akademickiego. Celem kształcenia na poziomie średnim nie jest bowiem przygotowanie znawcy historii literatury, ale wychowanie inteligentnego czytelnika. Układ chronologiczny sprawiał, że zacierały się głębokie związki i nawiązania, które nie obejmują jednej epoki, lecz stanowią fundament kultury. Nie sprzyjał na przykład prezentacji obecności mitologii śródziemnomorskiej i recepcji Biblii w literaturze nowożytnej, a trwałość mitu i Biblii w postaci topiki, motywów i tematów podkreślano w wizji kultury europejskiej, obowiązującej w Polsce już w latach osiemdziesiątych. Z tą wizją Europy wiązano ważne wartości humanistyczne jak poszanowanie człowieka, poczucie ciągłości, wartości etyczne, czy wreszcie - obecność Polski w orbicie kultury Zachodu. Bernacka D. „Od słowa do działania. Przegląd współczesnych metod kształcenia”, Warszawa 2000, s. 19. [8] A. Niedziela, „Społeczno-gospodarcze aspekty konfliktu cypryjskiego”, [w:] „Zeszyt Naukowy / Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania im. gen. Jerzego Ziętka w Katowicach”, nr 7 / 2008, s. 17. [9] J. Budge, K.Newton, Polityka nowej Europy, Warszawa 1999, s. 19.